Elbisenin formunu, rahatlığını ve dayanıklılığını belirleyen en önemli unsurlardan biri kumaşın yapısı kadar, ona eşlik eden teknik detaylardır. Bu detayların başında fermuar ve astar seçimi gelir.
Kumaş ne kadar esnek olursa olsun, yanlış seçilmiş bir fermuar ya da uygun olmayan astar, elbisenin hareket kabiliyetini kısıtlayabilir, dikiş hattını zorlayabilir veya formu bozabilir. Özellikle likralı, streç veya örgü kumaşlarla çalışırken bu iki unsur arasındaki uyum, profesyonel sonuç için kritik öneme sahiptir.
Her kumaş aynı oranda esnemez. Kumaşın yapısında bulunan iplik türü, dokuma sıklığı ve örgü tipi, esneme kabiliyetini belirler. Örneğin, örme kumaşlar (jersey, scuba, likralı penye) doğal olarak daha elastiktir; çünkü iplikler dokuma yerine ilmeklerle birbirine bağlanmıştır.
Dokuma kumaşlar (saten, tafta, krep, brokar) ise genellikle sabit bir yapıya sahiptir ve esnek değildir; yalnızca küçük oranlarda elastan eklendiyse hafif bir esneme gösterebilir.
Bu fark, fermuarın açılıp kapanırken kumaşla birlikte nasıl hareket edeceğini doğrudan etkiler. Esnek kumaşta sabit bir fermuar kullanmak, elbisenin esnekliğini engelleyebilir; sabit kumaşta fazla esneyen bir fermuar kullanmak ise potluk yaratabilir. Dolayısıyla her zaman kumaşın mekanik hareket kabiliyeti, fermuar ve astar seçiminin temel kriteri olmalıdır.
Esnek kumaşlarda fermuar seçiminin amacı, kumaşın doğal hareketini bozmadan açılıp kapanmayı sağlamaktır. Bu nedenle fermuarın yumuşak, esnek ve hafif olması gerekir. En uygun türlerden biri naylon spiral fermuardır.
Naylon spiral fermuarlar, metal dişli fermuarlara göre daha esnektir. Kumaşın çekilmesi veya bükülmesi sırasında dişler forma uyum sağlar. Ayrıca dikimi kolaydır, dikiş makinesinde kumaşın kaymasını önler. Özellikle likralı elbiselerde, body form giysilerde ve spor tarz abiyelerde bu tür fermuarlar tercih edilmelidir.
Bir diğer alternatif ise gizli (concealed) fermuarlardır. İnce yapıları sayesinde kumaş yüzeyinde dikiş hattı belli olmaz. Ancak gizli fermuarın doğru kullanılabilmesi için kumaşın esneme oranına dikkat edilmelidir. Çok esnek kumaşlarda gizli fermuar, açma-kapama sırasında gerilme yaratabilir. Bu durumda fermuar hattı zamanla dalgalanabilir.
Bu nedenle çok esnek kumaşlarda (örneğin %10’dan fazla elastan içeren jarse veya scuba kumaşlarda) fermuarın bir kısmı esnek tela ile desteklenmelidir. Tela, fermuar hattında kumaşın aşırı esnemesini önler ama genel esnekliği bozmaz. Bu, profesyonel terzilerin sık kullandığı bir yöntemdir.
Kumaşın kalınlığı da fermuar seçimini etkiler. İnce kumaşlarda ince dişli fermuarlar tercih edilirken, kalın veya kabarık kumaşlarda (örneğin kadife veya yün karışımlı streç kumaşlar) orta dişli fermuarlar daha dayanıklıdır. Metal dişli fermuarlar genellikle ağır kumaşlarda dekoratif amaçla kullanılır; esnek kumaşlar için önerilmez.
Evet, astar kumaşın esneme kabiliyetini doğrudan etkiler. Hatta doğru seçilmeyen bir astar, elbisenin bütün hareketini kısıtlayabilir.
Birçok kişi astarın sadece iç konfor için kullanıldığını düşünür, ancak astar aslında kumaşın düşüşünü, formunu ve dayanıklılığını belirleyen destek katmanıdır.
Esnek kumaşlarda astar seçerken dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, astarın da aynı yönde ve oranda esneme kapasitesine sahip olmasıdır. Eğer astar sabit bir kumaştan yapılırsa, dış kumaşın hareketi engellenir ve elbisede çekme veya dikiş patlaması yaşanabilir.
Bu tür kumaşlar için likralı astarlar veya triko astarlar en doğru seçimdir. Özellikle likralı viskon astarlar, hem nefes alır hem de kumaşla birlikte esner. Viskon karışımlı astarlar ayrıca vücut ısısını dengeleyerek uzun süreli giyim konforu sağlar.
Saten veya asetat gibi klasik astarlar ise yalnızca sabit dokulu kumaşlarda kullanılmalıdır. Aksi halde kumaşın esneme yönüyle astarın sabit yapısı arasında gerilim oluşur. Bu durum zamanla dikiş hattının açılmasına veya elbisenin formunun bozulmasına neden olabilir.
Kumaşın kalınlığı da astar seçiminde önemlidir. İnce streç kumaşlarda ince likralı astar kullanılmalı, kalın scuba veya neopren benzeri kumaşlarda orta kalınlıkta elastik astar tercih edilmelidir. Astarın rengi de şeffaf veya ince kumaşlarda ton uyumu açısından dikkatle seçilmelidir.
Gizli fermuarlar, zarif görünümleriyle abiye elbiselerde sık tercih edilir. Ancak streç kumaşlarda bu tercihin dikkatli yapılması gerekir. Çünkü gizli fermuarlar genellikle sabit tabanlıdır ve kumaşın esneme hareketine tam olarak uyum sağlamaz.
Bu durumda fermuar hattı açılıp kapanırken kumaşla birlikte gerilir ve fermuar dişlerinde dalgalanma veya kopma riski oluşur. Bunun önüne geçmek için birkaç profesyonel yöntem uygulanabilir:
İlk olarak, fermuarın dikileceği hatta ince esnek tela kullanmak gerekir. Tela, dikiş hattındaki esnemeyi dengeler ve fermuarın sabit durmasını sağlar. Ancak tela sadece 2–3 cm genişliğinde olmalı; tüm bölgeye uygulanmamalıdır. Böylece kumaş genel formunu korur.
İkinci olarak, fermuar dikiminden önce kumaşın esneme yönü test edilmelidir. Eğer fermuar hattı kumaşın en çok esnediği yöndeyse, fermuarın boyu yarım santimetre kısa tutulmalıdır. Bu, gerilme sırasında fermuarın tam oturmasını sağlar.
Bir diğer püf nokta, fermuar dikişini makinede değil, son 5 cm’lik kısmı elde tamamlamaktır. Böylece fermuarın başı ve sonu daha esnek olur, dikiş geçişleri sertleşmez.
Kumaşın esnekliği, elbisenin kalıbını doğrudan etkiler. Esnek kumaşlarda fermuar ve astar gibi sabit unsurlar, kalıbın dengesini bozabilir. Bu yüzden bazı profesyonel dikişçiler bu bölgeleri kontrollü sabitleme yöntemleriyle destekler.
Örneğin omuz, bel veya fermuar hattı boyunca gizli destek şeritleri kullanmak, kumaşın zamanla sarkmasını önler. Bu şeritler genellikle ince örgü bant veya elastik şerit kumaşlardan yapılır. Hem fermuar hattının düzgün durmasını sağlar hem de kalıbın uzun ömürlü olmasına yardımcı olur.
Kalıp çizim aşamasında da kumaşın esneme yönü dikkate alınmalıdır. Kalıp, kumaşın esneme oranına göre 1–2 cm daraltılarak hazırlanırsa, elbise vücuda oturur ama sıkmaz. Bu da özellikle streç kumaşlarda fermuar bölgesinin açılma riskini azaltır.
Ayrıca astarın dikiş payları dış kumaşınkinden yarım santimetre daha dar olmalıdır. Böylece astar içeride gergin kalır ve dış kumaşta potluk oluşturmaz. Bu teknik, terzilikte “astar gerdirme” olarak bilinir.
Bir elbisede fermuar ve astar yalnızca teknik değil, estetik açıdan da önemlidir. Renk uyumu, parlaklık dengesi ve doku geçişleri elbisenin genel görünümünü etkiler.
Saten gibi parlak esnek kumaşlarda mat fermuar kullanmak yüzeyde denge yaratır. Tersine, mat kumaşlarda parlak fermuar şeritleri hoş bir kontrast oluşturabilir. Eğer fermuar tamamen gizlenecekse, fermuar bandının rengi kumaş tonuna birebir uygun olmalıdır.
Astar rengi de aynı prensiple seçilir. Açık renkli kumaşlarda koyu astar, ışıkta belli olabilir; bu nedenle astarın tonu dış kumaştan yarım ton daha açık veya birebir olmalıdır. Şeffaf veya ince esnek kumaşlarda ise “nude” yani ten rengine yakın astarlar en doğal görünümü verir.
Bu detaylar küçük gibi görünse de, profesyonel bitişin temelini oluşturur.
Sil
ÜCRETSİZ
